Alternatör Nedir, Alternatör Ne İşe Yarar?

Alternatör Nedir? Otomobil kullanan hemen herkesin kulak aşinalığının bulunduğu fakat tam olarak ne işe yaradığının bilinmediği gizli kahramanlardır alternatörler. Halk arasında “Şarj dinamosu” olarak da bilinse de, otomobilin bütün elektrik gereksinimleri alternatörler tarafından giderilir.

Elektrik denilince akla “Akü” gelir fakat akü de içinde depolayabildiği enerjiyi tükettikten sonra çaresiz kalır. Peki, sonra ne olacak? Nereden geliyor bu elektriğin kaynağı? Alternatörler de tam da bu aşamada devreye giriyor.

Alternatör Nedir?

Alternatör Nedir? Otomobiller hareketli parçaların koordinasyonu sonucu, gücün lastiğe aktarılmasıyla ilerlerler. Lastiğin sürekli dönüyor olması da Mekanik enerjinin ortaya çıkmasına neden oluyor. Anlayacağınız, ortada bir enerji var ve bu enerjinin bir şekilde kullanılıp, hareketin boşa giderilmemesi gerekli. Tasarım aşamasında bu enerji, elektrik aksamına takviye amacıyla kullanılmış Alternatörler, otomobilin üretmiş olduğu mekanik enerjiyi, elektrik enerjisine çeviren dalgalı bir akım üreticisi olarak adlandırırlar. Bir nevi jeneratör sistemi olarak düşünebilirsiniz.

Jeneratörler de ürettiği elektrik enerjisini direkt olarak salıyor. Peki, alternatör ya da şarj dinamosu mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çevirdikten sonra ne yapacak? Bu dönüşümü nasıl yaptığına değinmeden önce üretmiş olduğu akımı ne yaptığına değinelim.

Alternatör Ne İşe Yarar?

Alternatör Ne İşe Yarar? Alternatörler üretilen elektrik enerjisini aküyü şarj etmek için kullanır. Çoğu otomobil kullanıcısının, motor elektriği denildiğinde akıllarına ilk olarak akü gelir. Aslında haksız da sayılmazlar. Aküler, ilk marş anında marş motoruna akım göndererek otomobilin çalışmasını sağlar. Sonraki aşamada da Radyo dan, kapı camının düğmesine kadar aklınıza gelebilecek bütün elektrik ihtiyaçlar akü tarafından sağlanır.

Fakat Akü, sonsuz elektrikle yüklü değil. Belirli bir süre sonra deşarj olunca gerekli olan elektrik ihtiyacı karşılanamaz. Şarj dinamosu sürekli aküyü şarj eder ve böylece de elektrik sorunu yaşanmaz. Eski nesil araçlarda sürekli şarj olsa da yeni nesil araçlarda sistem daha değişik istiyor.

Yeni nesil otomobiller artan yakıt sarfiyatını düşürmek için bir dizi önlemlerle donatılırlar. Bu kapsamda da EFB Akü, diğer bir tabirle de akıllı aküler geliştirildi. Bu sistem de şarj dinamosu yine şarj ediyor fakat ihtiyaç halinde.  Akülerin amiyane tabirle elektriği stokladığından söz etmiştik. Otomobilin gerekli elektrik ihtiyacını da bu stoklardan kullanıyor. Fakat içindeki şarj seviyesi %85 oranın altına düştüğünde, alternatör devreye giriyor ve hemen aküyü şar etmeye başıyor. %100 doluluk oranına ulaştığında da şarjı keserek devreden çıkıyor. Ta ki tekrar ihtiyaç duyulana kadar da devreye girmiyor. Peki, bunu neden yapıyor?

Ortaya çıkan enerji dolu olan aküyü şarj etmeye çabalamak yenine kullanmayıp, yakıt sarfiyatını düşürmeye yönelik girişimler için kullanılıyor. Tabi ki ilk önceliği akü, bu nedenle de %85 gibi aslında oldukça yüksek bir orana rağmen şarja başlıyor.

Şarj dinamosu yapmış odluğu bu elektrik girişimini, Rotor, Alternatör Kasnağı, Elektromıknatıs, Stator gibi parçalar yardımıyla yapar. En önemli aktarım organı da alternatör kayışıdır. Yukarıdaki parçalarda çok sık arıza göremesek de, alternatör kayışını neden düzenli periyodlarda değiştirmeniz gerektiğine ve tam olarak ne işe yaradığına değinelim

Alternatör Kayışı Nedir?

Alternatör Kayışı Nedir? Alternatör kayışı ya da diğer bir tabirle V kayışı, hareketini krank milinden almaktadır. Almış olduğu hareketi alternatör başta olmak üzere ihtiyaç halinde su pompasına aktarır: Ayrıca aracın soğutulmasına ve ısıtılmasına yönelik de büyük katkıları var.

Alternatör kayışı sürekli iletmekle yükümlü. Nereye, hangi parçaya olursa olsun hareketi aktarırlar. Bu aktarım, kritik bir süreçtir. Örneklendirmek gerekirse, sizlere verilen 1 Litre suyu siz karşı tarafa bir bardak olarak verirseniz, görevinizi yerinize getirmiyor sayılırsınız. Alternatör kayışları da kauçuk malzemeden yapılan, gergin parçalardır. Gerginliği bozulup esnek bir yapıda olursa da aktardıkları hareket oranı düşer. Yani, üretilen güç boşa gider. Bu durum da yok yere yakıt sarfiyatınızın artmasına neden olacaktır.

Alternatör kayışı, üretici firmanın belirlediği standartlar dâhilinde rutin bir şekilde değiştirmesi gerekir. Kauçuk bir yapıda olduğu için aracınız çok fazla yol yapmasa da yıl bazında yıpranacağı için, firmalar genellik le bu değişim sürecini 4 yıl ya da 100.000 KM (Hangisi önce dolarda) belirlerler. Fakat yeni nesil araçlarda bu dönem değişim gösterebilmektedir. En sağlıklı sonuca ulaşmak için kullanım kitapçığına bakabilir ya da yetkili servislerle iletişim kurabilirsiniz.

Alternatörün arıza belirtileri nelerdir?

Alternatörün arıza belirtileri nelerdir? Yukarıda geniş bir şekilde alternatörün, otomobil üzerindeki etkisinden söz ettik. Bu kadar hayati bir parçayı da ihmal etmememiz gerekir. Yaşayacağınız sorunların ağırlığı tahmin edebileceğiniz gibi “Elektrik sistemi” üzerinde olacaktır. Bu sorunu yaşamak istemiyorsanız, aracınıza biraz kulak vermeniz gerekli. Alternatörün arızalanma belirtilerini kontrol ederek, ileride karışacağınız problemlerin ve artacak masrafların önüne geçmeniz mümkün.

Şarj olmayan akü

Şarj olmayan, deşarj olmuş bir akü arızalı alternatörün en büyük habercisidir. Alternatör arızalandığında ve görevini yerine getirmediğinde aküyü şarj edemez. Bu durum alternatör tamamen bozuksa sürekli, kısmen bozuksa da kesik kesik oluşur.

Şarj olmayan akü, deşarj konumda olacağı için marş motoruna göndermesi gereken akımı yeteri kadar karşılayamayacaktır. Eğer akü tamamen deşarj olmuşsa aracınız hiçbir şekilde çalışmaz. Fakat akünün içinde az bir akım varsa, bunu marş motoru için kullanmaya çabalar. Bu durumda aracınız belki zor çalışır, belki yetersiz gelir hiç çalışmaz. Bu yüzden nazlı çalışan araçların aküsünü öncelikle kontrol ederler. Eğer akü yeniyse, onu şarj edemediği için alternatöre yönelirler. Anlayacağınız aracınız nazlı çalışıyor ya da hiç çalışmıyorsa bu durumun habercilerinden bir tanesi de arızalı olan şarj dinamosu olabilir.

Motor arıza lambası

Motor arıza lambası, yeni nesil araçların otomobil sürücüsünü bilgilendirmek için yaktığı lambadır. Eski araçlarda ne yazık ki böyle bir uyarı sistemi yok, yapacağınız manuel kontrollerle anlayabiliyorsunuz. Fakat yeni nesil otomobiller ve üzerine yerleştirilen beyin ve sensörlerin etkisiyle olumsuz her hangi bir durum olduğunda motor arıza lambası yanacaktır. Aracınız direkt olarak alternatör olarak uyarı vermez fakat sizlere elektrik sistemindeki arızanın haberini verir. Bağlanacak bir clip cihazıyla da tam olarak nerede arıza olduğu kolay bir şekilde tespit edilebilir.

Çeşitli ses ve kokular

Çeşitli ses ve kokulardan dan arızalı durumdaki bir şarj dinamosunu anlayabilirsiniz. Fakat bunun için biraz daha uzman görüşü gerekli. Alternatörler hareketli sistem özelinde çalıştığı için özellikle krank miii senkronizasyonu ya da kasnağın dönüş aşamasında kazıntı sesine benzer bir ses çıkarabilirler. Her ne kadar bu sesi çıkartsa da görevini yapıyor olabilir. Fakat bu durum bir süre sonra tersine dönecektir. Alacağınız sesler aslında yakın bir süre sonra alternatörün bozulmasına belki de tamamen kullanılmayacak olmasına neden olabilir.

Yerini tam olarak tespit edemeseniz de otomobilinizdeki harici seslere vakıf olabilirsiniz. Standart dışı sesler her zaman dikkat çeker. Bu nedenle ileride daha büyük problemlerle karşılaşmamak için mümkün olan en kısa sürede her hangi bir uzmandan destek almanız gerekli.

Alternatörlerdeki en sık arızalardan biri de yukarıda detaylandırdığımız alternatör kayışının kopmasıdır. Alternatör kayışı koparsa ilk aşamada yalnızca aracınızın kliması çalışmaz. Akü içindeki stoktan beslenir fakat şarj olmayacağı için belirli bir süre sonra o da çaresiz kalacaktır. Tabi, bu karışılacağınız en iyi senaryo. Fakat, istatiksel açıdan baz alındığında kopan kayış, motorun her hangi bir bölgesine de gidebilir. Küçük bir parça özellikle eksantrik kayışının arasına dolanırsa, piston, mil senkronizasyonu bozulacağı için motorun yatak sarması ve neredeyse kullanılamayacak konuma gelmesi de ihtimaller dâhilinde. Bu durumla karşılaşan çok sayıda otomobil de bulunmaktadır. Bu nedenle yaşadığınız olumsuzlukları ihmal etmeden, bir an önce kontrol ettirerek başınıza gelebilecek felaketlerin önüne geçebilirsiniz.