Dizel Enjektör Nedir? Dizel Enjektör Ayarı Nasıl Yapılır?

Dizel enjektör nedir sorusuna cevap vermeden önce kısa günümüz otomotiv sektörü hakkında kısa bir yorum yapmak istiyorum. Gün geçtikçe ilerleyen teknolojik gelişmelere ek olarak otomotiv dünyası da bu ileri teknolojiden payını almaktadır.

Her geçen zaman dilimi içerisinde yeni bir terim ve yenilikler bütünü ile karşı karşıya kalan otomotiv sektörü; süreç içerisinde var olan sorunların üstesinden büyük bir titizlikle geliyor. Bütün bu gelişmelere, ilerleyen yeniliklere rağmen otomotiv teknik aksamlarında da değişmeyen ve yerini muhafaza eden amiral parçalar bulunmaktadır.

Bu parçaların değişmemesinin sebebi gerek görevini sağlam bir şekilde yerine getirmesi gerekse de bu işlemleri yerine getirebilecek alternatif olarak sunabilecek bir parça olmayışıdır. Bu bakış açısına, yaklaşıma sadece kullanıcılar değil otomotiv üreticileri de aynı mantıkla bakmaktadır.

Enjektörler Ne İşe Yarar?

Günümüzdeki otomotivlerin olmazsa olmaz parçalarından biri olan motorlardaki önemli bir işlevi yerine getiren enjektörler de bu sınıfa girmektedir. Hem yerine alternatif bir parça olmayışından hem de süreç içerisinde görevini her koşulda başarı ile yerine getirmesinden kaynaklı olarak, bu parçalar günümüz modern arabalarda da yerini almaktadır. İlk etapta sadece genel geçer bir ileti görevinde yer alıyor olarak gözükse de motor aksamında görünenden daha fazla öneme ve işleyişe sahiptir.

Son model araçlarda dahi bu denli yaygın kullanımı ve sahip olduğu öneme paralel olarak çeşitli nedenlerden dolayı enjektörlerin arızalanması ve bozulması durumu da araç için büyük kayıplara, performans ve verimde inanılmaz düşüşlere sebebiyet verebilmektedir. Yakıt sarfiyatı ve emisyon değerleri anlamında büyük sorunlara yol açan enjektör arızalanması, sürücü için hem araçtaki kalite performans düşüşlerine hem de yüklü maddi kayıplara sebep olabilmektedir.

Enjektör Sistemi

Enjektörler; otomotiv aksamları dahilinde çok bilindik ve duyulduk bir mekanizma olmasa da arabanın temel ana parçası olan motorda yer alan en pahalı ve en kritik parçalardan bir tanesidir. Hem benzinli hem de dizel sistemlerde kendine yer edinen enjektörler; asıl kullanım yoğunluğu ve sistemdeki rolü açısından dizel araçlarda daha kritik bir yere sahiptir. Benzinli araçlarda daha sade ve kolay bir sisteme sahip olsa da dizel araçlarda bu enjektör sistemi son derece karmaşık ve kompleks bir yapıdadır. Tasarımı gereği birçok olası sorunun üstünden kolayca gelen enjektörler, dizel araçlar için olmazsa olmaz yapı taşlarından biri olmuştur. 

Bir hayli büyük seviyelerde yakıt basınçlarına karşı direnç gösteren yapısı ile tanınan ve anlatılan enjektörler, yakıt salınımındaki yüksek basınç değerini motora göre en uygun ve en kullanışlı hale getirerek, motor içerisinde yer alan silindir içerisine püskürtme işlemi ile iletimini sağlar. Bu püskürtme işlemi bir diğer motor elemanı olan silindirin iç kısmına, direkt bir şekilde yapılır. Bu püskürtme işleminin meydana geldiği yere enjektör memesi adı verilir.

Enjektör memeleri olarak bilinen yapının üstünde toplamda yedi tane delik oluşumu vardır. Piyasada yaygın olarak kullanılan enjektörlerde, enjektör memeleri üzerinde genel olarak yedi tane delik sayısı vardır. Sadece ana yapısı ile alakalı durumda olmayan bu delik sayısı, bu parçanın çapı ile de bağımlı bir durum olarak göze çarpmaktadır.

Kullanım amacı ve ele alınış kriterlerine bağlı olarak değişiklik gösterebilen dizel enjektörler; püskürtülme işlemi yapılırken haznede toplanan yakıt miktarı, motorun verim ve gücü, diğer parçalar ile birlikte çalışma uyumluluğu gibi nedenler sebebiyle farklılık gösterebilir. Bu belirlenme çeşitlerine, araç sürücüsünün, arabayı hangi durumlarda ve nasıl kullandığına da bağlı olarak değişkenlik gösterebilir.

Dizel motora sahip her araçta, çeşitli enjektör modelleri bulunmaktadır. Bu çeşitliliğin sebebi; aracın markasına, modeline, kullanım şartlarına ve genel iç yapısına bağlı olarak değişebilmektedir. Birden fazla parametreye bağlı olan bu durum için enjektör çeşitleri;

• Pompa Enjektörü
• Selenoid Valf Enjektörü
• Piezo Enjektörü
• Hidrolik Yapılı Enjektör
• Piezo Enjektör Yapılı Common Rail Yakıt Türevi
• Selenoid Enjektör Yapılı Common Rail Yakıt Türevi, olarak sınıflandırılabilir.

Dizel Enjektör Ayarı Nasıl Yapılır?

Dizel enjektör ayarı nasıl yapılır? Dizel motorlardaki enjektörler zaman zaman tam performansını gösteremeyebilir. Bunun nedenini araştırmak adına birtakım işlemlerden geçmesi gerekmektedir. Bu işlemlerde, enjektörün performansı ve verimi ölçülür. Bu performans ve değerler istenen düzeyde değilse, bir bilgisayar yardımı ile arıza tespit edilip gerekli ayarların yapılması gerekmektedir.

Enjektör, bir çeşit bilgisayar olan kusur belirleme cihazına takılarak performans değerlerine bakılır. İstenen seviyede olmaması halinde bilgisayardaki program yardımı ile ayarları gözden geçirilir ve gerekli kontroller yapılır. Daha sonra araca tekrar monte edilir. Bu ayarlama tekniği sayesinde enjektör, olası bir arıza ve bozulma tehdidi karşısında korunmuş olur.

Dizel Enjektör Değerleri

Dizel motorlarda yer alan enjektörlerin değerleri; oto bilgisayar göstergeleri yardımı ile de bulunabilir. Bu değerler ise -1 ve +1 arasında olmalıdır. 0,44 ve- 0,35 gibi değer aralıkları da enjektör değerleri adına doğru sonucu verecektir.

Enjektör Arızası ve Bozulma Nedeni

Dizel motorlar için bu denli önemli bir motor elemanı olan enjektör, tahmin edileceği üzere arıza yaşandığı zaman da araçta gözle görülür performans ve verim düşüşlerine sebep olacaktır. Enjektörde meydana gelen bozulma olayının ardından, motorda ve genel olarak aracın kendisinde anormal bir farklılık gözlenecektir.

Araç yapısında yer alan bütün mekanizmalarda ağır bir şekilde ilerleyen durma olayı yaşanacak ve hemen akabinde araç tamamen çalışamaz duruma gelecektir. Araçta bu şekil bir arıza, anormal durum yaşandığı takdirde enjektörden şüphelenilip, sorunu doğru bir şekilde teşhis etme ve çözme adına araç tamir atölyelerine ya da otomotiv servis merkezlerine götürülmelidir.

Enjektör bozulma belirti ve nedenleri;

• Arabada meydana gelen muhtemel rölanti problemi sonucu yaşanan dizel enjektör arızası ve buna bağlı olarak aracın aniden durması,
• Araç ani bir şekilde tekleme yaşaması durumunda enjektörde meydana gelen yapısal değişimler,
• Araç yakıt kullanımında gözle görülür biçimde bir artış ve yakıt sarfiyatı,
• Otomobilde yer alan motordaki ani hararet,
• Araçtan beklenilen ve her zamandan farklı olarak gözle görülür kalite performans düşüşleri,
• Kalite açısında yeterli seviyede olmayan yakıt kullanımı,
• Otomobil hareket halinde iken vites atıldığı zaman, bu geçişlerde zorlanma ve anormal motor titreşimi,
• Çeşitli nedenlerden ötürü tıkanıklık gösteren kanallardaki daralma problemleri,
• Araçtaki egzozdan çıkan siyah duman salınımı,
• Arabanın marşa basıldığı sırada meydana gelen motor çekişi ve güç kaybı,
• Belirli bir zaman diliminden sonra çalıştırılan arabanın motorunda geç çalışma durumu,
• Yakıt deposu hacminin tamamını mazot ile doldurulduğunda yakıt deposunun alt yüzeyinde birikmiş kirli ve özelliğini kaybetmiş atık durumda olan yakıt türevinin enjektöre gitmesi,
• Nadir rastlanan durum olsa da arabanın üretimi sırasında meydana gelen enjektör kusuru,
• Enjektör memelerinde oluşan yüksek basınca dayalı enjektör bozulması,
• Aracın rutin bakımının yapılmaması sonucu oluşan enjektör bozulması,

Enjektör Değişimi ve Tamiri

Dizel motorlarda önemli bir yere sahip olan enjektörün arızalanması, bozulması sonucunda, araç sahibi tamir ya da değişim işlemlerinin yapılması için aracını, alanında yetkin olan profesyonel kişilere götürmesi gerekmektedir. Enjektör arızası olayını görmezden gelmek maddi anlamda büyük bir külfetin altına girmek olduğundan, acil bir şekilde otomotiv servislerine götürerek, burada aracın testlerini ve gerekli müdahaleyi yaptırmak araç sahibinin yararına olacaktır.

Tetkikler yapıldıktan sonra uzmanlar tarafından enjektör parçasını çıkarma, sökme işlemi uygulanmalıdır. Yakıt alış, veriş bölgelerine kapatma yöntemi ile baskı uygulanır, enjektörün iç kısmında meydana gelen kirden kurtulmak için temizlenme işlemi yapılır. Muayene esnasında yapılacak tetkikler sayesinde muhtemel olarak oluşabilecek yanma olayının ne durumda olduğu test edilebilir. Bu tetkikler yardımı ile en nihayetinde sorun saptanır ve gerekli müdahaleler yapılır.

Enjektör değişim operasyonu ise, yukarıda anlatılan tamir işlemini gerektiren işlemlerin etki etmediği ve artık enjektörün çalışamaz duruma gelmesinden sonra yapılır. Örnek verilecek olunursa, enjektör memelerindeki boşluklarda kırılma, çeşitli dislokasyonlar ve çatlak olayı meydana gelmesinden sonra enjektörde tamirden ziyade enjektör değişimi tavsiye edilmektedir.

Otomotiv muayene ve bakım servislerinde kolay bir şekilde değişimi yapılabilen ve diğer motor ara elemanlarına bağlantısı sorunsuz bir şekilde gerçekleştirilen enjektör; araç sahibinin kendi takmak istemesi durumunda sadece enjektör yapısında değil motorun genel yapısında da kalıtsal zararlara sebebiyet verebileceğinden, araç sahibinin mutlaka bir uzmana danışması tavsiye edilir.

Dizel Enjektör Basınç Ayarı Nasıl Yapılır?

Dizel motorlarda kullanılan enjektör sistemlerindeki ayarlarda değişkenlikler ve olması gereken aralığın dışında gözlemlenen değerler, araçtaki yapısal bozukluklara ve emisyon değerlerinin artışına sebep olmaktadır. Özellikle enjektörde gerçekleşen işlemler sonucunda meydana gelen basınç, araç motorundaki kalite performansı, verimi ve emisyon değerlerini direkt bir şekilde etkiler.

Bu anlamda enjektörde meydana gelen basıncı kontrol altında tutmak son derece önemlidir. Bu oluşabilecek sorunların ve kontrolsüz basıncın verdiği etkilerden kaçınmak için enjektör basınç ayar işlemi uygulanır. Bu işlemlerde manuel bir şekilde çalışan kumandalı enjektör basınç ayarlama aleti kullanılır. 

Dizel enjektör basınç ayarı düzenleme işlemi, ayar şimi ve ayar vidası ile iki farklı biçimde gerçekleştirilir. Enjektörlerde yer alan şimler vasıtası ile yoğunluğu yükseltilerek püskürtme değeri değerlerini yükseltir. Bu işlemin tam tersi olarak da şimlerdeki yoğunluk değeri düşürülerek püskürtme basınç değeri azaltılır.

Ayarlı vidalar esas alındığında ise, vidanın sıkıştırılması değerler üzerinde yükseltme yapılarak püskürtme basınç göstergesi artırılır. Bu işlemin de tam tersi olarak ayar vidaları gevşek hale getirilerek, üzerindeki yoğunluğu düşürür ve bu da püskürtme basıncının azalmasına neden olur.