EGR Nedir? EGR temizliği, Egr valfi temizliği Nasıl Yapılır? – Sökmeden yapın!

EGR Nedir? Açılımı Exhaust Gas Recirculation olan bu sistemin dilimizdeki karşılığı Egzoz gazlarının devridaimi olarak kendisine yer buldu. EGR bu devir daimî EGR Valfi olarak yapar. Anlayacağınız sistem tek başına bir yapı değil Valfle çalışan bir komplike sistemi ifade eder. 

Peki bu sisteme neden ihtiyaç duyuldu? EGR tam olarak ne yapıyor ve neden tıkanıyor? Egr temizleme ya da Egr valfi temizliği denilen uygulama nedir, neden temizleniyor ve nasıl yapılıyor? Hepsini sizler için derledik… Önce tam olarak ne işe yaradığına değinelim.

EGR Valfi Ne işe yarıyor?

EGR valfinin ana görevi, yanmış gazların sağlıklı bir şekilde tahliye edilmesidir. Bu sistemin kurulması, devletin otomobil üreticilerine koymuş olduğu kriterler eşiğinde ortaya çıktı. Her ülke otomobil üretici ya da distribütörlerin araçlarını ülkelerinde satabilmesi için bazı kriterleri şart koşar. Bunlardan bir tanesi de yanmış egzoz gazların salınım oranları. Yani özetle, dışarı atılan gazlar çok kirli olmaması gerekli. Aksi durumda çevre kirlenir ve üst tarafta sim siyah bir duman tabakası oluşur. Bu nedenle de araçların egzoz emisyon değerleri, sürekli bir şekilde emisyon gazları ölçüm sistemi (Emisyon pulu) yardımıyla kontrol altına alınmaktadır.

EGR Valfi de yanma sonucunda ortaya çıkan gazları tekrar tepkimeye sokmakla görevlidir. Motor içinde yanma oluşması için hava – yakıt karışımına ihtiyaç vardır. Bu oranda aracın ihtiyacı kapsamında değişkenlik gösterir. Sağlıklı bir yanma motor üzerinde 3 farklı şekilde gerçekleşir. Bunlar,

• Normal Karışım
• Zengin Karışım
• Fakir Karışım 

Olarak adlandırılmaktadır. Bu karışımlar aracın durumuna, sürücünün ihtiyaçlarına göre değişkenlik gösterir. Atılan gazları daha net açıklayabilmek için karışım oranlarına da kısaca değinelim.

Norma Karışım: Norma Karışım aracın en stabil halidir. Ortalama hızlarda seyrederken kullanılır. Normal karşımda hava oranı 14, yakıt oranı 1 birimdir. Yani 14 birim havayla bir birim yakıt karıştırılır ve yanma zamanı bu şekilde oluşur. 

Zengin Karışım: Zengin karışım araçtan performans istenildiği durumlarda devreye girer. Yüksek hıza ulaşmak istediğiniz, oldukça dik bir rampa olduğunda 14/1 oranında ki yakıt değeri 3 ihtiyaç kapsamında 6 ‘ya kadar çıkabilmektedir. Hava oranı da giren fazla yakıt oranında düşer. Yakıt arttığı için yanma sonucunda dışarı atılan gazların oranı da artış gösterir. Bu durum aracın performansının artmasına yol açarken, yakıt tüketiminin de yükselmesine neden olacaktır. Ayrıca kışın oldukça soğuk havalarda aracın sağlıklı çalışması için de zengin karışımla marş yapılır ve motor yeterli ısıya ulaşınca da normal karışıma geçiş yapar.

Fakir Karışım: Fakir Karışımda aracın yakıt değeri düşürülür, hava değeri artar. Bu durum yakıt sarfiyatının düşürülmesine neden olur. Özellikle sıcak yaz akşamlarında aracın ilk marşında ya da 100 KM hızda giderken sabit gidip, hızı yükseltmediğinizde fakir karışım hep devrede olacaktır. Hep böyle kalsın, az yaksın diyebilirsiniz ama bu sefer aracınız gitmeyebilir hatta çalışmayabilir.

Tüm bu hava – yakıt karışım oranlarının en büyük ortak yanı dışarıya attıkları yanmış gazlardır. Gerek satış kuralları gereği herekse de doğayı korumak için yanan tüm gazlar en minimal değerlerle dışarıya atılması gerekli. Yanma odasına gönderilen hava ve yakıt, yanma tamamladıktan ve motor egzoz zamanına geçtikten sonra (NOx) adı verilen nitrik asite dönüşürler. Bu asit özellikle de solunum yolları için büyük risk teşkil ediyor.  EGR Valfi de tam da bu aşamada devreye girmektedir.

EGR valfi, tahliye aşamasındaki egzoz gazının belirli bir oranını (yukardaki karışım oranına göre farklılık gösterir) silindirin içine tekrar gönderir. Oranlar yüzdesel anlamda 5 ve 10 periyotlarında değişir. Geri gönderilen bu gaz, motorun iç kısmına giren temiz havayla karıştırılır. Yani, yanma odasındaki hava ihtiyacının bir kısmı buradan giderilir. Bu sayede gaz tepkimeye tekrar girer ve devridaim tamamlanır. Ayrıca, motora gönderdiği yanmış gazlar dışında kalan egzoz gazının soğutulmasını sağlar. Bu işlem de ortaya çıkan nitrik oksit değerinin düşmesine neden olur.

EGR Valfi bu işlemi düzgün bir şekilde yapabilmek için sürekli açınıp kapanmak zorundadır. Çünkü, temiz hava yakıt karışımına direkt motora göndermek için açılır. Çıkacak gazlar için kapanarak tekrar tepkimeye gönderir ve kalanını da soğutur. Özetle elektropnömatik bir vanadan söz edebiliriz. Motorunu ilk çalıştırdığınız ana bu vana daima kapalı konumda yer alır. Motor yeterli ısıya ulaşmaya başladıkça da ya da vana açılır ve EGR Valfi devreye girer. Vana açıldıktan artık sürekli egzoz gazları yanma odasına gönderilerek tekrar tepkimeye girmesine neden olur. Araç yavaşladığında anda ya da tamamen durduğunda, egzoz salınım değerleri düşeceği için vana kapanacak ve EGR Valfi de tamamen kapalı konuma gelecektir. Bu durum sürekli olarak devam eder. 

Sürekli yanmış gazlardan, geri gönderdiğinden bahsettik. Haliyle belirli bir dönemden sonra gazların bıraktığı kurum EGR Valfinde birikiyor. Egr temizleme işlemi de bu noktada devreye giriyor. Durduk yere iyi gelir EGR’yi bir temizleyim düşüncesine kapılmayın. Egr valfi temizliği için aşağıdaki sorunların bir ya da daha fazlasının aracınıza sirayet etmesi gerekmektedir.

EGR Valfinin Arıza Belirtileri Nelerdir?

EGR Valfinin Arıza Belirtilerinin birçoğu araç performansıyla ilişkilidir. Direkt olarak yanma odasıyla bağlantılı bir sistem. EGR’ nin tıkanması durumunda aşağıdaki durumların bir ya da daha fazlası karşınıza çıkabilir.

• Düzensiz yanmanın etkisiyle motorunuzda sarsıntı, titremeler olur. Bunun paralelinde yeni nesil araçlarda kırmızı motor arıza lambası da yanacaktır.
• Özellikle performans istediğiniz durumlarda bariz bir şekilde çekişi düşecektir.
• Yakı tüketiminiz standartların üstüne çıkacaktır.
• Egzoz emisyon ölçüm sonucunuz inanılmaz yükselecek ve emisyon pulu alamaz duruma gelebilirsiniz.
• Aracınızın iç kısmında hissedilebilir bir derecede kükürt ya da yakıt kokusu gelecektir.
• Egzozdan kapkara siyah renginde bir duman görebilirsiniz.

Yukarıda saymış olduğumuz bütün arızalar EGR Valfinden kaynaklandığı gibi, farklı durumların etkisi de olabilir. En net sonucu Clip cihazına bağlatıp, beyin kontrolleri sonucunda elde edebilirsiniz. Eğer bir sorun varsa öncellikle EGR Temizliği yöntemini uygulayın. Çünkü, valf kolay kolay arızalanan bir parça değil. İçindeki kurumun etkisiyle doluyor ve dönem dönem temizlenmesi gerekebiliyor. 

Bu işlemin yapılması da hiç zor değil, nasıl yapabileceğinizi en pratik yöntemlerle tarif edeceğiz. EGR Valfi temizliğini valfi sökerek yapabileceğiniz gibi, sökmeden de yapabilirsiniz.

EGR Valfi Temizliği Nasıl Yapılır?

EGR Valfi Temizliği sanıldığı kadar zor bir işlem değil. Sanayiye gittiğiniz zaman bu işlem için ortalama olarak 500 TL ücret talep edebiliyorlar. Fakat bu yazıyı okuduktan sonra EGR Temizliğini hem sökerek hem de sökmeden yapabileceksiniz.

EGR yapı itibariyle silindir şeklinde bir parçadır ve araçların motorunun sağ tarafına konumlandırılmıştır. Lokasyon itibariyle farklılık gösterse de manifoltla bağlantılı bir parça olduğu için mecburen çevresinde olacak. Eğer bulamamışsanız aracınızın marka ve modelini yorumlar bölümünden aktarırsanız tam olarak yerini açıklayabiliriz. Temizlik işlemine başlamadan önce kendinize bir balata spreyi temin edin. İnternette ve bütün büyük marketlerden bu ürünü temin edebilirsiniz. Balata spreyi dışında bir de anahtar takımına ihtiyacınız olacak. Eğer 5araçlar temin etmişseniz temizleme işlemine başlayabiliriz,

• Öncelikle aracınızı düz ve sakin bir ortama alın. Meraklı sorulara muhatap olmak yerine gözlerden uzak sakin bir ortamı tercih etmeniz işinize konsantre olmanız açısından oldukça önemli.
• Daha sonra kaputu açın ve EGR ‘nin yerini tespit edin. Siyah, silindir şeklinde bir parça. Bulamazsanız da dert etmeyin, bizler yardımcı oluruz.
• EGR Valfinin çevresinde bir soket olacak, öncelikle onu çıkartmanız gerekli. Dikkatli olun, soketin alt kısmındaki tırnağa basıp çıkartın aksi durumda kırılacak ve tekrar kullanılmayacaktır.
• EGR Valfinin alt kısmında bir vida olur ki genelde 13 açık ağızla sökersiniz, bu vidayı çıkartın.
• EGR artık elinizde! Üst kısmında bir conta olacak ve parçanın içinde 3 adet delik olacak. Bu deliklerde gazlar geçiyor ve parça kurum bağlıyor, kurum sonucunda da yukarıdaki sorunları yaşıyorsunuz. Eğer temin edebilirseniz bir kovanın içine benzin koyun ve EGR’yi 15 – 20 dakika kadar bekletin. Bulamazsanız da dert etmeyin ve balata spreyini bu deliklerin içine ve EGR Valfinin üzerine iyice sıkıp temizleyin. Daha sonra da contaya sıkın ve tekrar üstüne bırakın.
• EGR Valfinin sökmüş olduğunuz vidasını geri takıp sıkın
• EGR Valfinin soketini tekrar takın ve kullanıma hazır hale getirin.
• Kaputu kapatın ve marşa basın. İlk marş aşamasında titremeler, zor çalışma durumları olabilir. Biraz gaz verdikten sonra düzelecektir. Gaza da aşırı yüklenmeyin, aracınızı rölantide 10 -15 dakika çalışır konumda bekletmeniz sistemin tekrar sağlıklı bir yapıya dönmesi için yeterli olacaktır. 

EGR Temizleme işlemi işte bu kadar basit. Fakat, ben bunlarla uğraşamam elimden gelmez derseniz de sökmeden EGR temizliği yapabileceğiniz farklı bir sistemden söz edeceğiz. 

Egr valfi temizliğini sökmeden yapabilmek için kurum yakma yöntemini uygulayacağız. Kurum yakma yönteminde motorun içindeki ısıdan çok daha yüksek bir ısıya ulaşmamız gerekli. Yani, standartların dışında bir ortaya çıkarıp egr valfinin içindeki kurumları yakarak temizleme işlemini gerçekleştirebilirsiniz. Peki, bunu nasıl yaparız?

Yukarıda açıklamasını yaptığımız zengin karışım yöntemiyle motor ısısını çok yüksek seviyelere çıkartabilirsiniz. Bunu yapmak için müsait bir yol gerekli, en ideal yerin otoban ya da çevre yolları olduğundan söz edebiliriz. Otobana çıkın ve aracınızı 3. Vitese sabitleyin. Motor devriniz de 3000 devir seviyelerinde olsun. Bu şekilde aracınızı yaklaşık olarak 15-20 dakika boyunca sürün. Motor ısısı oldukça yükselir ve neredeyse hararet moduna geçer. Fakat korkmayın soğutma devreye girecek ve motoru soğutacaktır fakat aşırı ısınan yanan gazlara hiçbir şey yapamaz. Aşırı ısınmış gazlar EGR Valfinin içinden geçer ve iç kısmında biriken kurumu eritir. Bu da egr valfi temizliği için valfi sökmeden uygulanabilecek pratik bir yöntemdir. Bu işlemi ara ara müsait ortamlarda yaparsanız EGR valfi kurum bağlamaya fırsat bulamayacak ve sizin de onu sökmenize gerek kalmayacaktır.

Bazıları temizleme işlemi yerine sistemi komple iptal etme yöntemini benimseyebiliyor. Peki, bu sağlıklı mı EGR Temizliği yapmak yerine sistem iptal edilse ne olur, nasıl iptal edilir?

EGR Valfi iptal edilirse ne olur, nasıl iptal edilir?

EGR Valfi iptal edilirse yukarıdaki sorunlar ortadan kalkar. Fakat, çok da tavsiye ettiğimiz bir yöntem değil. Dışarı inanılmaz oranlarda kirli gaz atarsınız. Ayrıca aşağıdaki durumlar da paralel bir şekilde gerçekleşecektir. 

• EGR Valfi iptal edildiği için aracınız daha fazla yakar.
• Aracınızın performansında düşme gözlemlenebilir.
• Rölantide beklerken dalgalanmalar dediğimiz, devir düşük çıkma sorunu baş gösterir. 
• Aracınızdaki çiğ yakıt (yanmamış yakıt) oranı yükselecek ve egzozdan siyah duman atacaktır.
• İlk marş aşamasında zorlanmalar olur.

EGR valfinin tıkanması ve tıkalı bir durumda kullanılmasıyla ortaya çıkan sorunlar, Valfin iptal edilmesiyle aynı durumu ifade eder. Fakat şunu da dürüst bir şekilde belirtelim ki motor bölümünde herhangi bir zararı söz konusu olmayacaktır. Tüm olumsuzluklar Performans/yakıt özelinde birikirler. EGR Valfi iptali aşamasında parçayı söküp alabildikleri gibi, clip cihazı bağlayarak özel yazılımlarla da sistemi devre dışı bırakabiliyorlar. Her ne yapılıyorsa yapılsın, birbirine bağlı komplike bir sistemin bir yapısını iptal edeceğiniz için otomobiliniz üzerinde farklı sorunlar da baş gösterebilecektir.